PoczÄ…tki Szkolnictwa Technicznego w Polsce (wiek XIX)
Kiedy z inicjatywy Stanisława Staszica powstała 4 stycznia 1826 roku Szkoła Przygotowawcza do Instytutu Politechnicznego, nauczanie fizyki w tej Wyższej Szkole od samego początku odgrywało podstawową rolę.
Rys. 1. Rozkład zajęć studentów na pierwszym roku Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego
Na rysunku 1 przedstawiono rozkład zajęć studentów na pierwszym roku. Czego na zajęciach z fizyki uczono? Program wykładu z fizyki opracowany przez Józefa Skrodzkiego i dyrektora Szkoły Kajetana Garbińskiego podany został w "Ogólnym programmacie kursów wykładać się maiących" na otwarcie roku akademickiego 1830/31 (rys. 2).
Rys. 2. "Ogólny programmat" kursów Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego
Fizyka
Umiejętność ta, mająca liczne zastosowania w rolnictwie, handlu, sztukach i rękodziełach, należy do głównych przedmiotów, w których obierający zawód przemysłowiec doskonalić się powinien...
...zastanowi się obszerniey: nad własnościami ogólnymi ciał; nad siłą ciężkości; nad własnościami ciał w troiakiem stanie skupienia stałym, ciekłym i rozprężliwym; tudzież nad wymierzeniem ilości materyi w ciałach znayduiących się, czyli oznaczeniem ich gęstości. Przechodząc zaś w całey rozciągłości naukę o cieple, wskazać będzie iey zastosowania do ogrzania ciał stałych, do ulotnienia, parowania i dystylowania rozmaitych cieczy, do ogrzania mieszkań, urządzenia suszarni. Nie przepomni również o wskazaniu zastosowań, mówiąc o trzech innych działaczach, to iest: elektryczności, magnetyzmie i świetle. W końcu wyłoży meteorologiią, gdzie wytłómaczy odminay przez ogrzane powietrza w atmosferze zachodzące, iako też wszelkie wodne, elektryczne i optyczne, napowietrzne zjawiska.
Jest zdumiewające, jak nowoczesny był to program - przecież jeśli chodzi o elektryczność, to pierwsze dwudziestolecie dziewiętnastego wieku było okresem powstawania nauki o elektryczności reprezentowanej słynnymi doświadczeniami Volty, Oersteda, Ampera i Faradaya. Było to możliwe, ponieważ główny autor programu Józef Skrodzki był wysyłany przez władze oświatowe Królestwa Kongresowego do Niemiec, Holandii i Francji, gdzie poznawał i studiował problematykę fizyczną. Po powrocie do kraju był nie tylko współautorem programu z fizyki, ale też organizatorem pracowni fizycznej na Uniwersytecie, z której korzystali studenci Instytutu Politechnicznego. Niestety, po upadku powstania listopadowego Szkoła Przygotowawcza (a właściwie już Instytut Politechniczny po obsadzeniu wszystkich katedr) została zamknięta.
